Podręcznik "Modelowanie Procesów Biznesowych. Podstawy"
już dostępny: publikacje@project-media.pl
Przedmowa
W niniejszym opracowaniu naszkicowano podstawy zarządzania procesami biznesowymi niezbędne do opanowania zagadnień związanych z analizą biznesową oraz z modelowaniem procesów biznesowych. Zatem podane terminy i koncepcje stosowane w ekonomii oraz w zarządzaniu organizacją opisane są przede wszystkim w kontekście opanowania podstaw analizy biznesowej, zarządzania i modelowania procesów biznesowych. Nie należy traktować niniejszego opracowania jako szerokiego przeglądu opublikowanych, czy stosowanych technik, bądź koncepcji ekonomicznych, ale wyłącznie jako podręcznik z zarządzania procesami biznesowymi, w szczególności w zakresie analizy biznesowej i modelowania procesów biznesowych.
1. Modelowanie i zarządzanie procesami biznesowymi
Zagadnienia związane z zarządzaniem procesami biznesowymi wymagają wyjaśnienia wpierw podstawowych pojęć i terminów związanych zarówno z samym biznesem jak i z procesami biznesowymi. Nieodzowne również będzie opisanie samego procesu zarządzania. W dalszej części rozdziału podano ogólne pojęcia, terminy i koncepcje dotyczące procesu biznesowego. Pozostała zaś część niniejszego opracowania dotyczy zagadnień związanych z procesami biznesowymi w podejściu inżynierskim. W szczególności w niniejszym rozdziale opisano cykl życia procesu biznesowego, sposoby modelowania procesów biznesowych, ich poziomy, metody oraz wytyczne w ujęciu inżynierskim.
1.1. Wprowadzenie do biznesu
Biznes (ang. business) jest zapożyczeniem z języka angielskiego i oznacza działalność gospodarczą, a niekiedy również firmę (ang. company, firm), organizację (ang. organization), czy przedsiębiorstwo (ang. enterprise). Działalność gospodarcza to wykonywanie określonych czynności w sposób ciągły i zorganizowany. W większości organizacji, czy przedsiębiorstw można wyróżnić określone rodzaje czynności pogrupowane w tzw. główne funkcje (ang. core functions):
- Produkcja (ang. Operations) – produkowanie wyrobów, dostarczanie usług
- Sprzedaż (ang. Sales) – sprzedaż produktów, usług klientom.
- Marketing (ang. Marketing) – monitorowanie rynku, reklama, rozwój produktów, wsparcie sprzedaży
- Finanse (ang. Finance) - zapewnienie środków finansowych organizacji oraz odpowiedzialność za kontrolę wpływających i wychodzących z firmy środków finansowych
- Księgowość (ang. Accounting) – kontrola przepływu finansów, określanie przychodów, wydatków, obsługa płatności, zobowiązań, czy wierzytelności
Główne funkcje związane są bezpośrednio z dostarczeniem klientom produktów, bądź usług, zaś pozostałe rodzaje czynności (funkcje) nazywane są często funkcjami wspomagającymi (ang. support functions):
- Kadry (ang. Human Resources) – rekrutacja, zatrudnianie, wynajmowanie, szkolenie personelu
- Dział IT (ang. Information Systems) – wybór, uruchamianie, rozwój usług IT
- Dział Prawny (ang. Legal Department) – obsługa prawna, reprezentacja prawna
- Administracja (ang. Facility Management) – zarządzanie i obsługa firmą i jej majątkiem trwałym.
Wszystkimi tymi działami (funkcjami) zarządza Zarząd Firmy (ang. Board of Directors). Zarząd Firmy sprawuje zaś kontrole nad kierownikami (ang. Managers), którzy kierują pracami poszczególnych działów, bądź ich części.
........................................
1. Inżynierskie
2. Ekonomiczne
3. Zarządzanie organizacją.
Podobny podział zaproponował Vergidis [Vergidis 2007]. Przy czym określił ten podział na następujące podejścia jako:
1. ustrukturyzowany proces (podejście inżynierskie)
2. metodologia ekonomiczna nakierowana na cel (podejście ekonomiczne)
3. złożona konstrukcja socjotechniczna nakierowana na człowieka (podejście z zakresu zarządzania organizacją).
Podejściu ekonomicznemu odpowiada definicja procesu biznesowego podana przez Davenporta 1 w 1993 roku [Davenport 1993], a podejściu inżynierskiemu definicja procesu biznesowego podana przez Hammera i Champy’ego 2 również w 1993 roku [Hammer and Champy 1993]. Pozostałe zaś definicje, aż do dziś, wydają się różnymi wariantami, czy kompilacjami dwóch wymienionych powyżej definicji, przy czym warto zwrócić uwagę, że podejściu z zakresu organizacji zarządzania odpowiada jedna z pierwszych definicji procesu biznesowego, a mianowicie definicja Pall’a z 1987 [Pall 1987].
odpowiednie metryki pozwalające ocenić jakość dostarczanego przez proces biznesowy produktu. Z p
W podejściu ekonomicznym proces biznesowy postrzegany jest jako pewna abstrakcja posiadająca unktu widzenia ludzi IT zaś (podejście inżynierskie) proces biznesowy należy przekształcić w workflow aproksymując elementy składowe stanami automatu deterministycznego. W podejściu związanym z zarządzaniem organizacją proces biznesowy powinien być determinantą organizacji, w szczególności organizacji procesowej ([Grajewski 2007]).
Zatem nic dziwnego, że do dnia dzisiejszego nie wypracowano ogólnej definicji procesu biznesowego. Przy czym badacze najczęściej odwołują się do dwóch wymienionych wyżej definicji procesu biznesowego. Brak ogólnej koncepcji procesu biznesowego wynika również z tego, że albo propozycja definicji jest zbyt szeroka i ogólna, co powoduje, że brak jakichś określonych korzyści jej zastosowania, bądź definicja ta jest zbyt specjalistyczna, bądź zbyt zamknięta, by mogła znaleźć uznanie wśród ogółu badaczy. Z kolei Jacobson [Jacobson 1995] uważa, że brak ogólnie przyjętej definicji procesu biznesowego w dużym stopniu spowodowany jest tym, iż procesy biznesowe są niewidoczne i nie posiadają nazwy, ani opisu. Stąd tak dużo różnych sposobów ich modelowania. Natomiast zdaniem autora niniejszego opracowania brak stabilnej i jednoznacznej wersji definicji procesu biznesowego wynika po części z rozwoju przeróżnych dziedzin działalności człowieka, w których to dziedzinach stosowanie, czy używanie modeli procesów biznesowych do opisywania przeróżnych zjawisk staje się coraz bardziej atrakcyjne. Wystarczy wszak prześledzić główne kierunki rozwoju gospodarki światowej w ostatnim półwieczu [Tersine 2001]:
1. Jak produkować więcej ? - lata 60-te to nacisk na wzrost produkcji
2. Jak produkować taniej ? - lata 70-te to obniżanie kosztów produkcji
3. Jak produkować lepiej ? – lata 80-te to stawianie na jakość
4. Jak produkować szybciej ? – lata 90-te to skracanie czasu realizacji
5. Jak zaoferować więcej ? – koniec XX/początek XXI wieku to stawianie na usługi.
Bardzo często w wyniku kolejnych definicji, czy prób określnia procesów biznesowych opracowywane są stosowne notacje do opisu procesów biznesowych, którea to notacje mają za zadanie wspomóc w popularyzacji, czy ustandaryzowaniu określonej koncepcji pojmowania procesu biznesowego. Toteż można powiedzieć, że skutkiem braku ogólnie akceptowalnej definicji procesu biznesowego jest spora liczba istniejących różnych notacji do opisu procesów biznesowych.
Proces biznesowy można w wystarczający i kompletny sposób opisać za pomocą trzech zintegrowanych ze sobą wymiarów, przy czym punktem wspólnym jest wynik działania procesu biznesowego, czyli produkt, bądź usługa:
1. Wymiar funkcjonalności (ang. functionality)
Wymiar funkcjonalności opisuje proces biznesowy z punktu widzenia formy organizacji zewnętrznej przedsiębiorstwa, a więc przede wszystkim jego cele wytyczone dla podmiotu gospodarczego jako całości, czyli zdefiniowane cele przedsięwzięcia oraz wyróżnione grupy funkcji. Dobrym przybliżeniem wymiaru funkcjonalności jest następująca definicja Fan’a [Fan 2001]: „Proces biznesowy jest zestawem jednej lub więcej połączonych procedur lub czynności, które wspólnie realizują cel biznesowy lub cel polityki, zwykle w ramach struktury organizacyjnej określające funkcjonalne role i powiązania”.
2. Wymiar struktury (ang. structure)
Wymiar struktury opisuje proces biznesowy z punktu widzenia formy organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa, a więc jego struktury organizacyjnej wraz z odpowiednimi instytucjami zarządzania jak regulaminy, procedury wewnętrzne, czy instytucje decyzyjne jak zarząd, czy kierownicy oddziałów, zespołów [Adam Stabryła 1997]. Dobrym przybliżeniem wymiaru struktury jest następująca definicja Pall’a [Pall 1987]: „Proces biznesowy jest to logiczna organizacja ludzi, materiałów, energii, wyposażenia i procedur w działalności zawodowej przeznaczony do uzyskania określonego efektu końcowego”.
3. Wymiar zachowania (ang. behaviour)
Wymiar zachowania opisuje proces biznesowy z punktu widzenia systemu informacyjnego, a więc poprzez identyfikację, pomiar i śledzenie wymiany informacji wewnątrz organizacji, a także poprzez wskazanie punktów wymiany informacji z systemami zewnętrznymi. Zatem dobrym przybliżeniem wymiaru zachowania procesu biznesowego jest następująca definicja Soliman’a [Soliman 1998]: „Proces biznesowy może być uznany jako złożona sieć czynności powiązanych ze sobą”.
Biorąc pod uwagę powyższe definicje procesu biznesowego można łatwo zauważyć w większości tych definicji (patrz Załącznik A. Definicje procesu biznesowego) niedostatki związane z brakiem uwzględnienia w danej definicji poszczególnych wymiarów opisu procesu biznesowego.
Podręcznik BPMN 2.0 - Spis treści
[1] “ Business process is defined as the chain of activities whose final aim is the production of a specific output for a particular customer or market” - Proces biznesowy jest zdefiniowany jako łańcuch działań, których ostatecznym celem jest produkcja konkretnej wartości wyjściowej dla konkretnego klienta lub rynku.
[2] “ A business process is a collection of activities that takes one or more kinds of inputs and creates an output that is of value to the customer. A business process has a goal and is affected by events occurring in the external world or in other processes.” - Proces biznesowy jest zbiorem czynności, ma jeden lub więcej rodzajów wejść i tworzy wartość wyjściową dla klienta. Proces biznesowy posiada swój cel, a oddziałują na niego zdarzenia zachodzące w świecie zewnętrznym lub w innych procesach.
Przedmowa
W niniejszym opracowaniu naszkicowano podstawy zarządzania procesami biznesowymi niezbędne do opanowania zagadnień związanych z analizą biznesową oraz z modelowaniem procesów biznesowych. Zatem podane terminy i koncepcje stosowane w ekonomii oraz w zarządzaniu organizacją opisane są przede wszystkim w kontekście opanowania podstaw analizy biznesowej, zarządzania i modelowania procesów biznesowych. Nie należy traktować niniejszego opracowania jako szerokiego przeglądu opublikowanych, czy stosowanych technik, bądź koncepcji ekonomicznych, ale wyłącznie jako podręcznik z zarządzania procesami biznesowymi, w szczególności w zakresie analizy biznesowej i modelowania procesów biznesowych.
|
